Η ΔΙΑΜΌΡΦΩΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ

Ο εξευρωπαϊσμός σύμφωνα με τον Radaelli αναφέρεται «σε όλες τις διαδικασίες με βάση τις οποίες οι εκπαιδευτικές πολιτικές πρωτίστως ορίζονται κατά την δημιουργία πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε) και στη συνέχεια ενσωματώνονται στον εθνικό λόγο, στις εθνικές ταυτότητες, στις πολιτικές δομές και στις δημόσιες πολιτικές». Τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα, δύναται να επηρεάσουν την εθνική πολιτική με τους παρακάτω μηχανισμούς: τον εξαναγκασμό, τον μιμητισμό, την πλαισίωση και την μόρφωση της ελίτ (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013).

Κατά το παρελθόν στην Ευρώπη, η μετανάστευση αντιμετωπιζόταν ως ένα προσωρινό φαινόμενο, γι’ αυτό και η εκπαίδευση των μεταναστών παρουσίαζε ενταξιακό χαρακτήρα. Στην συνέχεια όμως, έγινε αντιληπτό πως η μετανάστευση αποτελεί ένα μονιμότερο φαινόμενο. Έτσι λοιπόν, το συμβούλιο της Ευρώπης άρχισε να καλεί τα μέλη του να μετακινηθούν προς μία άλλη διάσταση στην εκπαίδευση, η οποία αναδείκνυε την συνεργασία των σχολείων, καθώς και την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών (Κακαβούλης, 1993). Η διαπολιτισμική εκπαίδευση αποτελούσε πλέον αναγκαιότητα, καθώς συνέβαλε σημαντικά στην διαμόρφωση του σύγχρονου Ευρωπαίου πολίτη. Κείμενα τα οποία διαμορφώθηκαν τότε στην Ευρώπη, αποτελούν η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη του 1986, το ψήφισμα της 24 Μαΐου 1988, η Συνθήκη του Maastricht και η πράσινη και η λευκή βίβλος (Δαμανάκης, 2000).

Την δεκαετία του 80’ και 90’, η Ελλάδα επίσης άρχισε να δέχεται ένα μεγάλο μεταναστευτικό κύμα, με αποτέλεσμα η εκπαιδευτική πολιτική της να επηρεάζεται σημαντικά, παράλληλα με την διαδικασία εξευρωπαϊσμού. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα καλούνταν να ενσωματώσει στο σύστημα της θεσμικές αποφάσεις των ευρωπαϊκών οργάνων, στις οποίες επικρατούσαν διαπολιτισμικές απόψεις (Νικολάου, 2005). Κατ’ αυτόν τον τρόπο, διαμορφώθηκαν τάξεις υποδοχής για τους μετανάστες, καθώς και φροντιστηριακά τμήμα, τα οποία σκοπό είχαν την αντιστάθμιση του «ελλείμματος» των μεταναστών, συμπεριλαμβανομένου και του «ελλείματος» της μητρικής γλώσσας (Δαμανάκης, 2005). Η συγκεκριμένη πολιτική, δέχτηκε μεγάλη κριτική από την Ευρωπαϊκή Ένωση εκείνη την δεκαετία, γι’ αυτό και το Ελληνικό Υπουργείο Παιδείας στη συνέχεια έθεσε μια βάση για μια εκπαιδευτική μεταρρύθμιση σύμφωνα με την οποία θα συμπεριλάμβανε συμπεριληπτικές μορφές εκπαίδευσης στο εκπαιδευτικό της σύστημα (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013). Με βάση τον νόμο 2413/96, σχετικά με την παιδεία των ομογενών και την διαπολιτισμική εκπαίδευση, αναγνωρίζεται πλέον η πολυπολιτισμικότητας της ελληνικής κοινωνίας και υιοθετείται η διαπολιτισμική εκπαίδευση (Νικολάου, 2008).

Παρ΄όλ΄ αυτά, πολλοί ερευνητές συνέχισαν να καταδικάζουν τον εθνοκεντρικό χαρακτήρα της ελληνικής παιδείας, που προασπίζει τον πολιτισμικό πλουραλισμό και ταυτόχρονα νομιμοποιεί την διαμόρφωση ειδικών διαπολιτισμικών εκπαιδευτικών μονάδων, τα οποία λειτουργούν με ρυθμίσεις φυσικού διαχωρισμού (διαπολιτισμικά σχολεία) (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013).

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό, πως η διαμόρφωση και ο μετασχηματισμός της διαπολιτισμικής πολιτικής της Ελλάδος γίνεται με βάση τις κατευθύνσεις και της αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ως αποτέλεσμα πίεσης που δέχεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση προκειμένου να μπορέσει να χτιστεί μια ευρωπαϊκή εκπαιδευτική πολιτική για τις πολιτικές μειονότητες (Αγγελίδης & Χατζησωτηρίου, 2013). Ο μηχανισμός λοιπόν, που επηρεάζει την διαμόρφωση της διαπολιτισμικής εκπαιδευτικής πολιτικής της Ελλάδας είναι αυτός του εξαναγκασμού.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

Αγγελίδης, Π. & Χατζησωτηρίου,  Χ.  (2013). Διαπολιτισμικός Διάλογος στην Εκπαίδευση: Θεωρητικές Προσεγγίσεις, Πολιτικές Πεποιθήσεις και Παιδαγωγικές Πρακτικές. Διάδραση.

Δαμανάκης, Μ. (2000). Η πρόσληψη της διαπολιτισμικής προσέγγισης στην Ελλάδα. Επιστήμες Αγωγής.

Δαμανάκης, Μ. (2005). Ευρωπαϊκή και διαπολιτισμική διάσταση στην Ελληνική εκπαίδευση. Επιστήμες Αγωγής.

Κακαβούλης, Λ. (1993). Ευρωπαϊκή Διάσταση στην Παιδεία. Ερευνητική προσέγγιση – προβληματισμοί. Γρηγόρης.

Νικολάου, Γ. (2005). Διαπολιτισμική Διδακτική. Το νέο περιβάλλον και βασικές αρχές. Ελληνικά Γράμματα.

Nικολάου Γ. (2008). Εκπαιδευτικές πολιτικές διαχείρισης της πολιτισμικής ετερότητας στην Ελλάδα και την Ευρώπη. Στο Οδηγός Επιμόρφωσης: Διαπολιτισμική Εκπαίδευση και Αγωγή (σσ. 37-51).

Κακκαλή Κυριακή,

Εργοθεραπεύτρια, M.Ed. Ειδικής Αγωγής

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:ΠΟΛΥΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟΤΗΤΑ: ΕΝΝΟΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΙΣΜΟΙ